Een oplossingsgerichte benadering van psychische- en/of gedragsproblemen kan worden onderscheiden van een probleemgerichte benadering. Er is een parallel te trekken met het onderscheid klachtgericht-krachtgericht in de positieve psychologie (Bannink, 2020).

Probleemgerichte benadering

Probleemgerichte coaching, begeleiding of behandeling is gebaseerd op theorieën en kennis over wat werkt bij mensen met vergelijkbare problemen. Er wordt gewerkt met een classificatiesysteem van problematiek, diagnoses worden gesteld en veelal geprotocolleerde, bewezen effectieve behandelingen worden passend bij de diagnose ingezet. Hoewel dit voor sommige mensen beslist helpt en mogelijk zelfs de beste aanpak is, kent een dergelijke benadering nadelen, zeker bij mildere problematiek. In de eerste plaats kan niet elk persoon en alle problematiek kan goed worden geclassificeerd (dit geldt bijvoorbeeld nog wel eens bij mensen die worstelen met hoogbegaafdheid en aansluiting met hun omgeving, waarbij misdiagnose op de loer ligt) en ook kan behandeling die gebleken effectief is bij veel mensen, toch niet goed aansluiten bij een specifiek individu. Ten tweede kan een onbedoeld en ongewenst bijeffect van een probleemgerichte benadering zijn dat er nóg meer focus ontstaat op wat er niet goed gaat in het leven, en dat kan leiden tot een vermindering van welbevinden. Ten derde en niet in de laatste plaats kan problematiek die wordt gelabeld met een diagnose bij sommige mensen het lijden vergroten omdat zij zichzelf nu zien als iemand waar wat mee mis is, en ook door hun omgeving zo kunnen worden gezien. Zij zijn nu patiënt geworden, afhankelijk van de hulp van de hulpverlener.

Oplossingsgerichte benadering

Bij een oplossingsgerichte benadering worden duidelijke en positieve doelen gesteld. Er wordt vooral gekeken naar wat goed gaat in iemands leven en deze inzichten gebruikt om de aspecten van het leven waar het minder goed gaat te veranderen in positieve richting. De autonomie wordt versterkt en het uitgangspunt van de hulpverlener, coach of begeleider is zichzelf zo snel mogelijk overbodig te maken. Basisprincipes van een oplossingsgerichte benadering zijn: Werkt het? Doe het meer en vaker. Werkt iets niet, stop ermee en doe wat anders (Bannink, 2005; 2019). Naarmate het leven meer gevuld wordt met positieve elementen en ‘doen wat werkt’, ontstaat er minder ruimte voor negatieve factoren en processen. Een oplossingsgerichte benadering van problemen is licht van toon, activerend en constructief, en deze kenmerken kunnen al direct een positief effect hebben op het welbevinden.

Persoonlijk en pragmatisch

Een oplossingsgerichte benadering van problemen wordt gekenmerkt door een in de kern persoonlijke en zeer pragmatische aanpak. Er wordt zo min mogelijk uitgegaan van theorieën en aannames (Bannink & Jackson, 2011), de focus ligt op wat voor een individu werkt. Dit kan onder meer voor mensen met kenmerken van hoogbegaafdheid een verademing zijn. Zij kunnen al de ervaring hebben ‘anders’ te zijn en ‘er net buiten te vallen’. Bij een oplossingsgerichte benadering speelt geen enkele vergelijking met anderen en wordt geen geprotocolleerde behandeling toegepast; het gaat puur om het verkennen en uitbreiden van wat werkt voor het individu en daar worden passende tools bij gezocht. Een oplossingsgerichte benadering kan worden gecombineerd met uitgangspunten en tools uit de positieve psychologie, waarbij een krachtgerichte (in plaats van klachtgerichte) benadering voorop staat (Bannink, 2020).

Tips en links

Wil je meer weten over oplossingsgericht werken in onderwijs of hulpverlening?
Ik kan de boeken van Fredrike Bannink van harte aanraden.

Ook lezenswaardig is het artikel van Bannink en Jackson (2011) waarin de verschillen en overeenkomsten van positieve psychologie en oplossingsgerichte therapie worden besproken.

Bronnen

Bannink, F. (2005). De kracht van oplossingsgerichte therapie: een vorm van gedragstherapie. Gedragstherapie, 38(1), 5-16.

Bannink, F. (2019). Oplossingsgerichte vragen (4^e geheel herziene editie). Pearson.

Bannink, F.P., & Jackson, P.Z. (2011). Positive Psychology and Solution Focus – looking at similarities and differences. InterAction – The Journal of Solution Focus in Organisations, 3(1), 8-20.